Nhà thờ họ hay còn gọi là nhà Từ đường. Đây được xem là một loại hình kiến trúc truyền thống xau xưa của người Việt Nam, cùng với những gian nhà gỗ truyền thống, thì nhà thờ họ làm bằng gỗ mang những nét đặc trưng riêng biệt so với một số loại hình kiến trúc khác đã từng xuất hiện có ở Việt Nam. Trong bài viết này, tạp chí kientrucgiadinh.com xin giới thiệu tới bạn đọc một số mẫu thiết kế từ đường – nhà thờ họ đẹp, hi vọng quý khách sẽ có được lựa chọn tốt nhất dành cho cho căn nhà thờ họ nhà mình.
Trong bài viết này sẽ tập chung đề cập đến các mẫu thiết kế nhà từ đường, ví dụ như phong thủy – vì mỗi ngôi nhà thờ đều có phong thủy khác nhau, cho nên cần trực tiếp nghiên cứu và phân tích kỹ càng để tìm ra vị trí cũng như là hướng nhà, vật dụng… sao cho ngôi nhà thờ họ trở nên phù hợp nhất.
Thông thường, Nhà thờ họ chỉ là một ngôi nhà có hình chữ “Nhất” nằm ngang với mái trước và mái sau theo kiểu thu hồi bít đốc, mái nhà có thể lợp tranh, lợp lá cọ hoặc lợp ngói mũi dân dã , quy mô thường từ 3 – 5 gian. Khu vực đồng bằng Bắc Bộ từ xưa đến nay vẫn được coi là cái nôi của Việt Nam, bởi vậy loại hình kiến trúc này cũng ra đời sớm nhất trong khu vực.
Hiện nay, hầu như không còn Nhà thờ họ nào có niên đại sớm. Theo kết quả điều tra của chúng tôi, các Nhà từ đường còn lại của vùng đồng bằng Bắc Bộ có niên đại sớm nhất là cuối thế kỷ XVII, đầu XVIII. Một phần do không được đầu tư lớn, cho nên độ bền vững cũng thường kém hơn rất nhiều so với một số công trình tín ngưỡng công cộng. Đối tượng được thờ trong từ đường là các vị tổ của dòng họ đó.
Nhà thờ họ cũng thường là công trình chuyên dụng trong việc thờ tổ tiên, bên cạnh đó cũng có một số Nhà thờ họ lại kết hợp cả hai chức năng: vừa để thờ và vừa để ở (tùy theo điều kiện kinh tế của từng dòng họ). Đối với những Nhà từ đường kiểu này, việc thờ cúng tổ tiên sẽ được bố trí ở gian giữa, chỗ ở được bố trí ở hai bên gian hồi của nhà.
Tuy vậy, đúng theo như truyền thống thì Nhà từ đường thường được xây tách khỏi nhà ở, nó có thể nằm trên mảnh đất riêng biệt, hoặc cũng có thể nằm trên một khuôn viên đất của một vị trưởng họ. Việc bố trí mặt bằng Nhà thờ họ dường như phụ thuộc rất nhiều vào những điều kiện này.
Chi tiết trang trí cho cửa chính nhà thờ họ
Đối với Nhà thờ họ kết hợp cả để ở , hơn nữa nhà thờ họ có chung khuôn viên đất ở, nên việc bố trí mặt bằng cũng phụ thuộc nhiều vào các nhu cầu sinh hoạt của những thành viên sống ở đó. Còn đối với những ngôi nhà từ đường có khuôn viên riêng biệt, vấn đềquy hoạch mặt bằng dễ dàng hơn nhiều và có điều kiện tốt hơn để đáp ứng đầy đủ cho các yêu cầu về yếu tố phong thủy. Song dù thế nào đi nữa thì một nguyên tắc cơ bản luôn luôn phải tuân thủ trong bố cục Nhà thờ họ là nguyên tắc đăng đối qua trục thần đạo (trục tưởng tượng đi qua chính giữa nhà thờ).
Các mẫu thiết kế nhà thờ họ này được sử dụng nhiều tại các tỉnh Bắc Bộ và nhiều nhất là khu vực Hải Phòng, Quảng Ninh, Bắc Ninh, Thạch Thất, Sơn Tây. Ngoài ra thì còn một số khu vực khác phong trào phục dựng hay xây mới các căn nhà thờ họ hay từ đường đang được quan tâm. Chính vì vậy mà cơ sở Gỗ Nguyễn Tuân chúng tôi hi vọng với những công sức nhỏ bé của mình sẽ góp phần vào công cuộc đưa một nền kiến trúc, một nét đẹp văn hóa của người Việt xưa duy trì và truyền lại được cho các thế hệ con cháu đời sau.
